تحقیقات گیاه‏پزشکی، به‌عنوان یکی از ارکان اساسی و تاثیرگذار موسسه تحقیقات برنج کشور، حفظ و حراست از تولید برنج را از زمان کاشت تا پس از برداشت بر عهده دارد. فعالیت محققين این بخش رسما از سال 1372 هم‌زمان با آغاز ساختار تشکیلاتی موسسه تحقیقات برنج کشور آغاز شده و به‌طور مستمر ادامه دارد. پیش از آن، فعالیت‌های این بخش به سال‏‌های مربوط به دهه 1350 زیر نظر مرکز تحقیقات کشاورزی و موسسه تحقیقات گیاه‏پزشکی کشور انجام می‌شده است و هم‌اکنون نیز یکی از برنامه‌های کلان این بخش همکاری و تعامل با این مراکز می‏‌باشد.

بخش تحقیقات گیاه‏پزشکی در راستای تامین اهداف کوتاه، میان و بلندمدت موسسه تحقیقات برنج کشور و بر مبنای تلاش برای تامین امنیت غذایی و ایمنی غذا، رسالتی مهم در کشور به عهده دارد. این بخش بر اساس اهداف راهبردی خود از سه واحد زیر تشکیل شده است:

الف – بررسی آفات برنج

ب - بررسی بیماری‏‌های برنج

ج - بررسی علف‏‌های هرز مزارع برنج

رویکرد تحقیقاتی واحد بررسی آفات برنج در راستای جمع‌‏آوری، شناسایی و مدیریت آفات مهم برنج (بی‏‌مهره‏‌گان و مهره‌داران زیان‏‌آور) به‌منظور حفظ محصول و جلوگیری از کاهش آن طراحی شده است. یافته‌های تحقیقاتی موجود در جهان و ایران نشان می‌‏دهد که شاخه بندپایان به‌ویژه رده حشرات، سهم عظیمی از گونه‌‏های جانوری را در اکوسیستم‌‏های خشکی و آبی موجود در کره زمین به خود اختصاص می‏‌دهند. حل مسائل و مشکلات مربوط به تغذیه و خسارت آفات فوق، نقش مهمی را در حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از انقراض گونه‏‌های جانوری بر عهده دارد.

واحد بررسی بیماری‏‌های برنج در راستای جمع‌‏آوری، شناسایی و مدیریت بیماری‌های مهم برنج (قارچ‌‏ها، باکتری‏‌ها و سایر میکروارگانیسم‏‌های زیان‏‌آور) طراحی شده است. برخی از عوامل بیمارگر فوق در جهان و ایران، سهم مهمی در کاهش محصول و افزایش هزینه تولید برنج دارند که غفلت از آن می‌‏تواند قحطی منابع غذایی را به دنبال داشته باشد.

واحد بررسی علف‌های هرز برنج مسئول جمع‌‏آوری، شناسایی و مدیریت علف‌های هرز برنج است که در صورت عدم کنترل به‌موقع آن‏ها، می‏‌تواند موجب کاهش قابل‌توجهی از عملکرد محصول برنج گردد.

بخش تحقیقات گیاه‏پزشکی دارای 3 آزمایشگاه تحقیقاتی، شامل آزمایشگاه‌های آفات، بیماری‌‏ها، علف‌‏های هرز و نیز یک گلخانه تحقیقاتی، دو سکوی خزانه بین‌المللی ژنوتیپ‏‌های برنج نسبت به بلاست در آمل، ایستگاه چپرسر، دو سکوی غربال‏گری ژنوتیپ‏‌های برنج نسبت به کرم ساقه‌خوار نواری (اسکرین هاوس(1)) می‌باشد.

این بخش در راستای اهداف و برنامه‏‌های تعریف‌شده با سایر بخش‌های تحقیقاتی معاونت و ستاد موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران، سازمان حفظ نباتات، استانداری مازندران، دانشگاه‌ها، موسسات تحقیقاتی، معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی و دستگاه‏های ذی‌ربط دولتی و غیردولتی دیگر همکاری متقابل دارد.

بخش تحقيقات گياه‌پزشكي طي دوره فعالیت 1396- 1372، بیش از صدها پروژه و طرح‏ تحقيقاتي را در زمينه‌هاي آفات، بيماري‌‏ها، علف‌‏های هرز و کنترل بيولوژيك مدیریت نموده است. نتايج و يافته‌هاي تحقيقاتي حاصل از اجراي اين طرح‌ها و پروژه‏‌ها به صورت‏‌های مختلف، نظیر گزارش‏‌های ‏پژوهشي و نهایی، مقالات علمی- پژوهشی، علمی- ترویجی، در مجلات علمي خارجي و داخلي و نشريات مختلف (فني و يا ترويجي و يا پوستر) و ارايه سخنراني‌ها، مصاحبه‌هاي راديویی و تلويزيوني و برگزاري كلاس‌هاي آموزشي و انتقال یافته‌های تحقیقاتی در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته و مي‌گيرد. همچنین همكاري با دانشگاه‌هاي مختلف كشور در اجراي پايان‌نامه‌هاي دانشجويي در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري از ديگر فعاليت‌هاي اين بخش مي‌باشد. همچنین ارايه سخنراني‌‏های علمي، شركت در جلسات تخصصي، كميته‌هاي علمي و فني، جلسات استانی و کشوری و همکاری با کمیته‌‏های مختلف پيش‏‌آگاهي، بررسي‌‏هاي كلينيكي آفات و بيماري‏‌ها و علف‏‌های هرز برنج در آزمايشگاه‏‌هاي اين بخش، پذيرش و آموزش كارآموزان رشته‌هاي مختلف كشاورزي به‏‌ویژه گیاه‏پزشکی از دانشگاه‏‌هاي كشور از دیگر فعالیت‏‌های بخش گیاه‏پزشکی است.